TEORETYCZNE I PRAKTYCZNE PROBLEMY KORUPCJI

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Rola petenta kojarzyła się ludziom z pasmem kłopotów i upokorzeń.Zdaniem zdecydowanej większości badanych w 1987 roku osób (69,9%) urzędnicy przede wszystkim zaspakajali swoje potrzeby, zaś według ponad połowy respondentów (54,7%) podobnie zachowywali się działacze społeczni.W powszechnym doświadczeniu społecznym nie obowiązywała żadna ściśle określona pragmatyka służbowa, obłożona sankcją.Owocowało to poczuciem bezbronności i bezsilności w stosunku do wszechmogącego urzędnika.Naturalną strategią petenta było więc „oswajanie” urzędnika.Badaniom nad funkcjonowaniem mechanizmów społecznych w warunkach gospodarki niedoboru poświęcał się Jacek Tarkowski.W swojej publikacji „Patroni i klienci” wyjaśniał między innymi procesy zawiązywania się nieformalnych układów między przedstawicielami władzy i działaczami społecznymi.Jego zdaniem, wbrew podstawowym zasadom i logice systemu, relacje „klient-patron” znajdowały korzystne warunki rozwoju w wysoko scentralizowanym systemie.Wbrew zasadom, ponieważ nadrzędnym celem tego systemu była budowa socjalizmu, będącego ustrojem sprawiedliwości społecznej, likwidującego wyzysk człowieka przez człowieka i racjonalizującego społeczne działania ludzi.Istnienie nadrzędnego celu było podstawową zasadą ideologiczną, z której wywodzona była całość jego podstawowych zasad organizacyjnych i dyrektyw działania, ich uzasadnień i racjonalizacji.Relacje „patron-klient” stanowiły jednak produkt i integralną część takiego sytemu.Pełniły funkcję racjonalnych narzędzi, za pomocą których aktorzy o niskim statusie maksymalizowali swoje bezpieczeństwo we wrogim otoczeniu.W gospodarce centralnie planowanej organizacje ekonomiczne i społeczności lokalne działały w sytuacji stałej niepewności.Znaczna centralizacja systemu dawała władzy, a zwłaszcza jej ośrodkom kierowniczym, poczucie dużych możliwości decyzyjnych.Efektem tego było zarówno ustalanie nierealistycznych celów i zadań, jak i łatwość w dokonywaniu zmian tych zadań.W efekcie podmioty zadań musiały rozwijać nieformalne mechanizmy adaptacyjne, które mogłyby przynajmniej częściowo neutralizować arbitralne posunięcia władz.Najskuteczniejszym sposobem było więc pozyskiwanie patrona - protektora.Wykorzystując centralistyczne możliwości systemu protektor był w stanie zapewnić swoim klientom specjalne względy, wyjątkowy status i przywileje.Masowość tych działań, zdaniem Tarkowskiego, powodowała zmniejszanie się stabilności otoczenia organizacji społecznych, tworząc błędny, samonapędzający się mechanizm.Procesy te nie pozostały bez wymiernych skutków, pogłębiając proces alienacji społeczeństwa i zmniejszając zainteresowanie jakąkolwiek formą aktywności społecznej.Równolegle z uprywatnianiem ról publicznych występował proces odwrotny - upublicznianie ról prywatnych.Żadnym z tych procesów nie kierowały określone reguły, zacierała się granica między powinnościami obywatelskimi i osobistymi.„Postępowała dezorganizacja normatywnych i aksjologicznych podstaw życia zbiorowego i stosunków międzyludzkich, pogłębiał się stan anomii, i ogólny nieład kulturowy.”Kolejnym negatywnym następstwem dekompozycji behawioralnej społeczeństwa, istotnym z punktu widzenia zachowania systemu, było totalne zobojętnienie na wszelkie próby podjęcia reform.Pod koniec lat osiemdziesiątych coraz powszechniejsza była niechęć do wiązania się z władzą, ze strukturami państwa - Lewiatan tracił legitymizację.Stosunki międzyludzkie w ramach instytucji oraz między instytucjami a światem zewnętrznym opierały się na zasadzie półlegalnych lub nielegalnych świadczeń.Przez lata były w nie wciągane szerokie rzesze społeczeństwa i do nich adoptowały się kolejne pokolenia urzędników.Wyuczone schematy zachowań w relacjach publicznych przetrwały zmierzch komunizmu i przeniosły się na nowe struktury administracyjne.Mimo nowej rzeczywistości ustrojowej społeczna percepcja instytucji publicznych i społecznych nadal nie jest pozytywna, przez co wydawać się może, że długa jeszcze droga do państwa obywatelskiego [ Pobierz całość w formacie PDF ]

pdf; download; ebook; pobieranie; do ÂściÂągnięcia

Archiwum

Szukaj