• Strona poczÂątkowa
• 60 5194
• 31 1522

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Co rzekliśmy o Witoloraudzie, można powtórzyćo byle jakim nowszym z
ródle lub przedstawieniu47/57litewskiej mitologii.I tak, posiadamy dokładneopisy pruskiego Romowe, gdzie najwyższy  Kry-we" z ramienia bóstw głosił wieszczby przybyłymz zapytaniami Kuningom i Rikiom, skąd poseł jego,wszędzie kornie czczony, po całej Litwie kroczył;wiemy o posągach i o tym, jak je kryło niedostęp-ne zwykłemu śmiertelnikowi wnętrze świątyni, i wjakim porządku; przekazano nam nazwy czterdzi-estu ośmiu czy pięćdziesięciu Krywów-hierarchów,z których tylu dobrowolną śmiercią na stosiespłonęło: opowiadają o apostazji ostatniegoKrywy-wywłoki, Allepsa, w r.1265; nie wspomi-namy roli Numy Pompiljusza, jaką pierwszy Kry-we, Bruteno, odegrał itd.Niestety, wszystko tomarna plewa, bez ziarnka prawdy, czczy wymysł,pusta igraszka fantazji.Ani Krywe nie istniał, aniposągów w Romowe nie było; Krywe, jak przy-puszczamy, to nazwa nawet nie człowieka,jakiegoś panującego arcykapłana, lecz laski, krzy-wuli, jaką ofiarnicy obsyłali lud, by go zebrać nadoroczne obchody świąteczne.Słowem to, co zamitologię litewską podawano, nie ma z nią nicwspólnego.Lecz wartoż ogółem zastanawiać się nad mi-tologią?48/57Niegdyś, kiedy tylko klasyków czytano i naślad-owano, pytanie takie byłoby niemożliwe; mitologiabyła nieodzowną częścią poetyki, jak prozodia, jejstrzępki służyły za wyłączną ozdobę poetyckiegostylu i obrazowania; któż np.zrozumie Sar-biewskiego bez dokładnej znajomości mitologiiklasycznej? Również obfitował w konwencjonalneterminy mitologiczne język bardów niemieckich wzeszłym stuleciu, gdy nagle Olimp na Walhallęzmieniono.Lecz dawno już upadła rola mitologiiklasycznej czy nordyjskiej w inwencji poetyckiej;moneta zdawkowa przenośni i alegorii mitolog-icznych, zużyta doszczętnie już przed wielu wieka-mi, wyszła na koniec z obiegu i tuła się chybapo szkołach; mitologią zajmujemy się poważniej wcelach całkiem odmiennych.Mitologia, gałąz
nauki o ludach, zapoznaje nas zpodaniami i wierzeniami ludów, od najdzikszychdo najwyżej ucywilizowanych, pozwala nam śledz-ić początki i rozwój wierzeń, obrzędów, religii;odsłania nam charakterystyczne cechy psychynarodowej; dla niej mity Samojedów czy Grekówjak równe są początkiem, tak równe też mająznaczenie; w łańcuchu jej badań i dla ogniwalitewskiego miejsce się znajdzie.Nieodzownymjednak warunkiem dla korzystania z mitologii49/57jakiegoś szczepu jest poprzednie oczyszczenie jejod wszelkich obcych naleciałości, od myłek, odfałszów; kto o mitologii litewskiej sądzić zamierza,musi się udać do (nielicznych niestety) z
ródełprawdziwych, musi rozróżniać czasy i miejscowoś-ci, musi każdą wiadomość ściśle zbadać, nim sięna niej oprzeć zamierzy.Wiadomości o litewskiejmitologii są bowiem tego rodzaju, że nawet na-jniewinniejsze na pozór zawodzą stale.Naprzykład przytacza Narbutt z pisemka zeszłegowieku (B.Jachimowicza postać rzewna, okropnościitd., r.1753, wiersze na pożary wileńskie), że  ko-biety podwodne %7łmudzini gudełkami zowią", alenazwa ta zmyślona tłumaczy dosłownie  rusałkę",jakby od Rusi, a nie od róż (Rosalia) nazwaną nażmudzkie gudełka (gudas Białorusin); tęcza masię zwać w mitologii linksminą, lecz to znowu nie bogini" litewska, tylko dosłowne tłumaczenieruskiej wesółki na litewskie (linksmas  wesoły);inni opowiadają o jakimś litewskim Bakchusie,jego czcicielach i świątyni w Wilnie istniejącej,przy czym pomieszali ruską Piatońkę, Piatnicę i jejcerkiew z litewskim potininkas (od pota  biesi-ada).Z takimi nieporozumieniami i omyłkaminależy się liczyć na każdym kroku, cóż dopieromówić o jawnych fałszerstwach, o pieśniach mi-tologicznych, z ust ludu zapisanych, w istocie zaś50/57podrzuconych przez  mitołgów", o podaniach lu-dowych, żmudzkich np., jakimi uraczył niedawno(1883) zbieracz Niemiec (Veckenstedt, nauczycielw Mitawie) publiczność, odsłaniając w nich niesły-chane bogactwo koncepcji mitycznych, póki misty-fikacji nie wykryto.Zamiarem naszym jest skreślić obraz mitologiilitewskiej wedle z
ródeł autentycznych, bezprzymieszek fantastycznych, z dodaniem nieod-zownych wyjaśnień; wystrzegamy się przy tymuogólnienia tego, co o jednym szczepie w jednymczasie z
ródła podają, na wszystkie; nie rysujemy zgóry jakiejś jednolitej mitologii litewskiej, o czymi mowy nie ma wobec stanu naszych z
ródeł;zestawiamy i wyłuszczamy wiadomości, jakie okażdym szczepie litewskim z osobna zebrać siędały, po czym dopiero do ogólnych wniosków prze-jdziemy.Skoro mitologia jest tylko jedną z cechnarodowego życia, nie ograniczymy się więc dowierzeń, uwzględnimy i inne wiadomości bytowe ipostaramy się w ten sposób o scharakteryzowaniepojedynczych plemion, wykazawszy już wpoprzednim ustępie, jaka była ich wspólna pod-stawa i historia.IV.PRUSOWIENiedostępny w wersji demonstracyjnejV.LITWA WA
AZ
CIWANiedostępny w wersji demonstracyjnejVI.%7łMUDy
Niedostępny w wersji demonstracyjnejVII.A
OTWANiedostÄ™pny w wersji demonstracyjnejVIII.PBÓBYOBJAZ
NIENIA KILKUWIERZEC
I KULTÓWNiedostÄ™pny w wersji demonstracyjnejIX.WYNIKI.STOPIEC
;MITOLOGII LITEWSKIEJW PORÓWNANIU ZINNYMINiedostÄ™pny w wersji demonstracyjnejX.CHARAKTERYSTYKAMITOLOGII LITEWSKIEJNiedostÄ™pny w wersji demonstracyjnejNiniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpeÅ‚nej wersji caÅ‚ej publikacji.Aby przeczytać ten tytuÅ‚ w peÅ‚nej wersji kliknij tutaj.Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyÅ‚Ä…cznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp.z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuÅ‚ w peÅ‚nej wersji.Zabronione sÄ…jakiekolwiek zmiany w zawartoÅ›ci publikacji bez pisemnejzgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji.Zabrania siÄ™ jejod-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.PeÅ‚na wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym Nexto.pl [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]