[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Internet należy do grupy tzw.nowychdóbr wspólnych (ang.new commons), które w ostatnich kilku latach zajmująszczególną uwagę badaczy.Wprowadzenie pojęcia new commons miało nacelu pokazanie, że dyskusja na temat gospodarowania dobrami wspólnymimoże wykraczać poza tradycyjne problemy pasterzy czy rybaków borykają-cych się z utrzymaniem swoich zasobów.Kategoria new commons odnosi siędo szerokiego obszaru dóbr wspólnych, w którego skład, oprócz internetu,można zaliczyć zasoby informacyjne różnego rodzaju, autostrady, wspólnąinfrastrukturę nowoczesnych kondominiów, materiał genetyczny czy na-wet przestrzeń radiową56.Na ósmej konferencji International Association for the Study ofCommon Property, która odbyła się w Bloomington w maju 2000 roku,problematyce tej poświęcono oddzielny panel.W sposób naturalny za-gadnienie nowych dóbr wspólnych podjęte zostało przez grupę badaczy,którzy wcześniej stworzyli podstawy teorii CPR.Jednak już początkowe55Warto zwrócić uwagę, że badania nad innymi rodzajami dóbr (czystymi publicznymi,prywatnymi, klubowymi) zostały zdominowane przez ekonomistów, a w szczególnościprzez przedstawicieli nurtu wykorzystującego wysoce sformalizowane modele matema-tyczne.Nie ma tam wielu możliwości dla analizy aspektów społecznych z wykorzysta-niem narzędzi stosowanych np.w socjologii.Stąd zapewne skłonność do podejmowaniaszerszej problematyki użytkowania dóbr wspólnych w ramach teorii CPR przez przed-stawicieli nauk społecznych sceptycznie nastawionych do sformalizowanych modelimatematycznych i generalnie metod badawczych głównego nurtu w ekonomii.56Hess 2000. 43poszukiwania wyraznie wskazują, że wobec tak złożonego zjawiska, jakimjest internet, zastosowanie wąskiego pojęcia dobra wspólnej puli (CPR)mogłoby prowadzić do nadmiernego zawężenia analizy, a w związkuz tym do pominięcia ważnych cech, aspektów funkcjonalnych i skutkówwspólnego użytkowania internetu.Z tego względu w tej publikacji punk-tem wyjścia będzie szeroka definicja dóbr wspólnych dóbr, w którychprzypadku wspólne użytkowanie ma miejsce zarówno na etapie produkcji,dystrybucji (wymiany), jak też konsumpcji.Ilustracją proponowanegopodejścia jest Diagram 2, będący próbą integracji podejścia stosowanegow ramach tradycyjnego nurtu w ekonomii oraz ujęcia w ramach teorii CPR.DobraDobrawspólnejpublicznepuliDobraprywatnekolektywneDobra DobraDobraprywatne prywatnekluboweregulowane czysteNIERYWALIZACYJNA RYWALIZACYJNAKONSUMPCJADiagram 2.Dobra wspólne i ich rodzajeyródło: Opracowanie własne na podstawie Ostrom, Ostrom 1994.: www.waip.com.pl :WYKLUCZENIEAATWETRUDNE/NIEMO%7łLIWEDobra wspólne 44 internet jako nowe dobro wspólne : dobra wspólne w naukach społecznych :Szeroka definicja dóbr wspólnych obejmuje więc czyste dobra publicz-ne, dobra wspólnej puli, dobra opłacane (klubowe) oraz dobra kolektywne(dobra prywatne, które z różnych przyczyn dostarczane są przez sektorpubliczny).Pojęcie to nie obejmuje czystych dóbr prywatnych ani dóbrprywatnych regulowanych, chociaż w tym ostatnim przypadku możnarównież mówić o elementach wspólnych, chociażby poprzez narzucenieprywatnym producentom określonych zachowań, w celu ochrony podsta-wowych interesów konsumentów57.Zgodne z podejściem przedstawicieli nurtu CPR, wytwarzanie w ob-rębie sektora publicznego nie będzie tu traktowane jako czynnik konsty-tuujący dla kategorii dóbr wspólnych.Zjawisko współużytkowania możebowiem występować w ramach bardzo zróżnicowanych form własności.Zarówno ekonomiści, jak i przedstawiciele nurtu CPR podkreślająpodstawowe znaczenie dwóch atrybutów biofizycznych dóbr wspólnych:możliwości wykluczenia oraz podzielności (nierywalizacyjnej konsump-cji), i założenie to jest punktem wyjścia do dalszej analizy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]