[ Pobierz całość w formacie PDF ]
./Pastusiak, Dyplomacja Stanów Zjednoczonych, Toruń 97, s.353/.lŁoś Nowak chce podkreślić, że wróg niekoniecznie identyfikowany musi być z rosyjskim „imperium zła”, lecz także z terroryzmem międzynarodowym, czy wrogiem cywilizacyjnym - wykreowanym przez Huntingtona.System dwubiegunowyStatus mocarstwa mają 2 państwa.Są one zdolne kontrolować lub wpływać na zachowania i politykę państw swojej hemisfery, a jednocześnie utrzymać stan równowagi, głównie wojskowej między sobą i blokami, w których dominują.Oba mocarstwa są zorientowane na zniszczenie jednego z nich.Dominuje „gra o sumie zero” - chociaż potencjał broni jądrowej nie pozwala im użyć jej racjonalnie.Konflikt między nimi ma charakter „werbalny”, a one same stają się zakładnikami swoich potencjałów.Neorealiści akcentują atrakcyjność systemu dwubiegunowego:ltworzy on najlepsze przesłanki do stabilnych układów w dłuższym okresie /bipolar stability/, choć nie eliminuje wojen w ogóle;llsą to jednak konflikty o niskiej intensywności militarnej, najczęściej na terytorium państw trzecich.Dzieje się tak, ponieważ dystrybucja siły w przypadku systemu dwubiegunowego zakłada trwałość istniejącego układu niezależnie od tego, czy zmieniają się pomiary siły głównych aktorów lub jej komponenty.lRównowaga sił /równe rozłożenie potencjałów militarnych/to podstawowa przesłanka istnienia systemu bipolarnego.Nie chodzi przy tym o statyczny podział władzy, ale o dynamikę zmian w relacjach między nośnikami owej władzy.Bipolarność /K.Waltz/ jest bardzo sugestywnym modelem, głównie ze względu na możliwość wzajemnej kontroli potencjałów obu superpotęg oraz fakt, że każda z nich jest szczególnie wyczulona, by owa równowaga potencjałów nie została zakłócona.Powrót do dwubiegunowości nie wydaje się możliwy:lbrak jest mocarstwa o potędze porównywalnej z USA /Rosja nie jest w stanie, choć nawiązuje broną jądrową/llJaponia, Chiny choć posiadają jeden z atrybutów supermocarstwowości /milit lub technolog/, nie są zdolne uruchomić instrumentów skutecznego oddziaływania na stosunki międzynarodowelSystem multipolarnyIstnieje wiele niezależnych centrów.Aby sprawnie funkcjonował powinno go tworzyć co najmniej 5 potęg, które łączy wspólny system wartości, określony system sprzężeń, interesy oraz wola utrzymania istniejącego status quo.System międzynarodowy /z 3 mocarstwami/ jest stabilny, jeśli potencjał jednego z nich (A) jest większy od potencjałów pozostałych dwóch mocarstw (B) i (C).Pozwala ona powstrzymać je przez próbą zdominowania go.Jeśli nie, mocarstwo A nie ma możliwości zneutralizowania postawy B i C, wchodząc w koalicję z jeszcze innym państwem.Trójmocarstwowa struktura systemu międzynarodowego może mieć wysoki współczynnik stabilności, jeśli tworzące je mocarstwa należą do grupy mocarstw zainteresowanych utrzymaniem stabilności systemu światowego i ich status quo.Układ pentagonalny jest o tyle efektywniejszy od multipolarnego opartego o 3 lub 4 potęgi, że łatwiej stworzyć w nim koalicje o względnie stabilnym potencjale, zdolnym zrównoważyć pozostałych uczestników systemu multipolarnego.Wg Łoś Nowak nieprawdą jest, że złożoność, niestabilność i nieprzewidywalność funkcjonowania systemów międzynarodowych wzrasta wraz ze wzrostem liczby aktorów tworzących podstawę struktury systemu światowego.Sprawność funkcjonowania zależy także od tego, czy potencjały jego uczestników są porównywalne i państwa mogą między sobą utrzymać stan dynamicznej równowagi.Znacznie trudniej tworzyć wówczas sojusze, które mogą zrównoważyć stronę przeciwną, trudniej też uzgodnić minimalny choć zakres wspólnych interesów i oczekiwań.Przykładem systemu multipolarnego był system XIX w.Europy, po zakończeniu koalicji antynapoleońskiej i Kongresie Wiedeńskim.Łoś Nowak twierdzi, że jest to najkorzystniejszy system, ponieważ tworzy najkorzystniejsze przesłanki do stabilnych układów w dłuższych okresach czasu, choć wielu zwolenników systemu bipolarnego podkreśla, że przewaga dwubiegunowego systemu nad multipolarnym polega na tym, że koalicje kilku państw przeciwko jednemu z mocarstw są w nim mało realne:lstrukturalne i funkcjonalne powiązania hegemona w subsystemie wykluczają możliwość „wygrania” swych atutów przeciwko niemullw subsystemach systemu bipolarnego funkcjonują państwa heterogeniczne pod względem ideologicznym, politycznym czy kulturowym, co wymaga od nich nie tyle działań zmierzających do zmiany miejsca w strukturze systemu, ale wyjścia z niegolPOLITYKA ZAGRANCZNA PAŃSTWARed
[ Pobierz całość w formacie PDF ]