Historia%2BPolski%2BPWN%2Blata%2B1764 1864%2Bcz%2B3%2BRzeczpospolita%2BO%25C5%259Bwiecona

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Poprzez Potiomkina usiłowali oni zasugerować projekt przekształcenia Rzeczypospolitej w rządzoną przez oligarchów republikę - bez Rady Nieustającej i króla Ciołka.Projekty te zostały jednak stanowczo odrzucone.Więcej szczęścia miał Stanisław Poniatowski, który wyprawił się w 1787 r.na spotkanie z Katarzyną II do Kaniowa.Wprawdzie nie udało mu się uzyskać zgody carycy na aukcję wojska i zwiększenie zakresu swej władzy w zamian za pomoc militarną przeciwko Turcji, jednak gdy wyłoniły się trudności wojenne, w następnym roku Petersburg wysunął koncepcję traktatu odpornego, przewidującego udział polskiego korpusu posiłkowego w wojnie.W celu zawarcia takiego przymierza i wzmocnienia sił wojskowych Rzeczypospolitej król zwołał na jesień 1788 r.sejm do Warszawy.Po zawiązaniu konfederacji, na której czele stanęli marszałkowie Stanisław Małachowski referendarz koronny i Kazimierz Nestor Sapieha, rozpoczęły się obrady, które wbrew oczekiwaniom przeciągnęły się przez cztery lata (1788-1792).Rychło okazało się, że obóz prorosyjski nie był ani dostatecznie jednolity, ani na tyle liczny, by przeprowadzić swe zamiary.Rozpadał się bowiem na co najmniej dwa rywalizujące ze sobą stronnictwa.Pierwsze ź nich, które obok właściwego stronnictwa hetmańskiego Branickiego i Rzewuskiego obejmowało także inne fakcje magnackie, przede wszystkim wahającą się przez pewien czas między popieraniem dworu a opozycją fakcje Szczęsnego Potockiego, było przeciwne reformom, a zwłaszcza wszelkim reformom, które wzmacniałyby centralne organy władzy, i odwoływało się do tradycji staroszlacheckich.Nie cofało się zresztą przed żadnymi środkami, które mogłyby doprowadzić do poniżenia i obalenia Stanisława Augusta.Natomiast stronnictwo dworskie, obejmujące rodzinę króla, kanclerza kor.Jacka Małachowskiego i część patriotycznie nastawionych posłów, i także różne kreatury szukające łaski królewskiej czy carskiej - widziało w sojuszu z Rosją środek do przeprowadzenia umiarkowanych reform, które umocniłyby autorytet monarchy.Ta zasadnicza różnica stanowisk prowadziła do konfliktów, które umiało wykorzystać liczniejsze chyba (jeśli pominąć dość obfitą grupę neutralistów) stronnictwo patriotów, obóz zwolenników reform i uniezależnienia się przy pomocy Prus od caratu.Oprócz wspomnianej poprzednio grupy puławskiej do patriotów należał m.in.marszałek Stanisław Małachowski, a spoza sejmu kierował ich poczynaniami Hugo Kołłątaj.On też był rzecznikiem silniejszego związania się z mieszczaństwem stolicy.Patrioci zdobyli sobie dominujące stanowisko w sejmie, pozyskali z czasem króla i w poważnym stopniu zrealizowali swe zamiary.Walka stronnictw na sejmie znalazła szerokie odbicie w ówczesnej literaturze politycznej i publicystyce.Toczyły się zacięte polemiki co do potrzeby proponowanych reform.Obok związanych z Kołłątajem pisarzy z jego „Kuźnicy”, wystąpili także publicyści mieszczańscy.Na ich głosy zaczęto zwracać tym baczniejszą uwagę, że jednocześnie z obradami sejmu we Francji doszło do pierwszych wystąpień rewolucyjnych, które zachwiały pozycją feudałów w całej Europie.Nie omieszkali i mieszczanie polscy wykorzystać tej sytuacji.Za radą Kołłąta ja prezydent Warszawy Jan Dekert wezwał na spotkanie w listopadzie 1789 r.przedstawicieli 141 miast królewskich z całej Rzeczypospolitej.Po podpisaniu „aktu zjednoczenia miast”, mającego zapewnić współdziałanie całego mieszczaństwa, w ciemnych strojach deputaci miejscy udali się „czarną procesją” na zamek do króla i sejmu i wręczyli postulaty przywrócenia dawnych praw miejskich, rozciągnięcia na mieszczan zasady niewięzienia bez wyroku sądowego, dostępu do urzędów, udziału w sejmie, prawa nabywania dóbr ziemskich.Wystąpienie mieszczan wywołało panikę wśród konserwatywnych posłów i senatorów, którzy widzieli w nim początki rewolucji.W rzeczywistości mieszczaństwo polskie nie było dostatecznie silne, by samo sięgało po władzę, i za cenę kompromisowych ustępstw gotowe było do współdziałania ze szlachtą.Nie bez znaczenia dla obrad sejmowych były także stałe obawy przed ruchami chłopskimi.Przybrały one szczególnie na sile na wiosnę 1789 r., kiedy pod wrażeniem wyolbrzymionych zresztą wieści o wystąpieniach poddanych na Wołyniu sejmująca szlachta zastosowała wobec chłopów ostre represje, podkreślając w ten sposób, że w tej najważniejszej dla siebie sprawie nie pójdzie na żadne ustępstwa.Egoizm klasowy raz jeszcze wziął górę nad interesem całego państwa.Rozwijająca się na tym tle debata sejmowa doprowadziła rychło do dramatycznych decyzji.Wkrótce po rozpoczęciu obrad poseł pruski Buchholtz wystąpił z notą protestującą przeciwko sojuszowi polsko-rosyjskiemu, stwierdzając, że król pruski zrzeka się praw gwaranta ustroju.Wiązała się z tym propozycja zawarcia przymierza [ Pobierz całość w formacie PDF ]

pdf; download; ebook; pobieranie; do ÂściÂągnięcia

Archiwum

Szukaj