[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Hetman kozacki upijał się częstokroć nie tylko z nałogu, ale i z desperacji. Wielki monarcho! rzekł. Jarema twój wróg.On to Tatarom odjął Zadnieprze, on pobitych murzów jakowilków po drzewach na postrach wieszał; on na Krym chciał iść ogniem i mieczem. A wy to nie czyniliście szkód w ułusach? pytał chan. Jam twój niewolnik.Sine wargi Tuhaj-beja poczęły drgać i kły błyskać; miał on między Kozakami śmiertelnego wroga, który swegoczasu cały czambuł w pień mu wyciął i samego ledwie nie schwytał.Nazwisko jego cisnęło mu się teraz do ust znieubłaganą siłą mściwych wspomnień, więc nie wytrzymał i począł warczeć z cicha: Burłaj! Burłaj! Tuhaj-beju! rzekł natychmiast Chmielnicki wy z Burłajem za najjaśniejszym i mądrym rozkazaniemchanowym zeszłego roku wodę na miecze leli.Nowa salwa wystrzałów zamkowych przerwała dalszą rozmowę.Chan rękę wyciągnął i zatoczył nią koło obejmujące Zbaraż miasto, zamek i okop. Jutro to moje? pytał zwróciwszy się do Chmielnickiego. Jutro tamci pomrą odparł Chmielnicki z oczyma utkwionymi w zamek.Po czym na nowo jął bić pokłony i ręką dotykać czoła, brody i piersi, uważając rozmowę za skończoną.Chan teżotulił się w łasicową szubę, bo noc była chłodna, choć lipcowa, i rzekł zwróciwszy się ku namiotom: Pózno już!. Wówczas wszyscy poczęli się kiwać, jakby jedną siłą poruszani, a on szedł do namiotu z wolna i poważnie,powtarzając z cicha: Jeden Bóg!.Chmielnicki oddalił się również ku swoim, a przez drogę mruczał: Oddam ci zamek i miasto, i łupy, i jeńców, ale Jarema będzie mój, nie twój, choćby mi gardłem zapłacić zaniego przyszło.Stopniowo ogniska poczęły mdleć i gasnąć, stopniowo uciszał się głuchy szmer kilkuset tysięcy głosów; jeszczetu i owdzie odzywał się głos piszczałek lub wołania koniuchów tatarskich wyganiających konie na nocną paszę; poczym i te głosy umilkły i sen objął nieprzeliczone zastępy tatarskie i kozackie.Tylko zamek huczał, grzmiał.wiwatował, jakby w nim wesele wyprawiano.W obozie oczekiwano powszechnie, że szturm nazajutrz nastąpi.Jakoż od rana ruszyły się tłumy czerni,Kozaków, Tatarów i innych dzikich wojowników, ciągnących z Chmielnickim, i szły ku okopom na kształtczarnych chmur walących się na szczyt góry.%7łołnierz, lubo już dnia poprzedniego na próżno starał się zliczyćogniska, zdrętwiał teraz na widok tego morza głów.Lecz nie był to jeszcze szturm prawdziwy, ale raczej oględzinypola, szańców, fos, wałów i całego polskiego obozu.I jak wzdęta fala morska, którą wiatr żenie z dalekiej roztoczy,przyjdzie, spiętrzy się, zapieni, uderzy z hukiem, a potem cofnie się w dal, tak oni uderzali tu i owdzie i znów sięcofali, i znów uderzali jakby próbując oporu, jakby chcąc się przekonać, czy samym swym widokiem, czy samąliczbą nie zgniotą ducha, zanimby ciała zgnieść mogli.Bili też z dział i kule gęsto poczęły padać do obozu, z którego odpowiadały oktawy i ręczna strzelba, ajednocześnie na wałach pojawiła się procesja z Najświętszym Sakramentem, aby otrzezwić zdrętwiałe wojsko.Niósłksiądz Muchowiecki złocistą monstrancję trzymając ją obu rękoma powyżej twarzy, a czasem podnosząc w górę iszedł z przymkniętymi oczyma i ascetyczną twarzą, spokojny, przybrany w lamową kapę i pod baldachimem.Przynim szło dwóch księży trzymając go pod łokcie: Jaskólski, kapelan husarski, czasu swego przesławny żołnierz, w sztuce wojennej jakby wódz jaki doświadczony, i %7łabkowski, również eks-wojskowy, olbrzymi bernardyn, siłąjednemu panu Longinowi w całym obozie ustępujący.Drążki baldachimu niosło czterech szlachty, między którymibył i Zagłoba przed baldachimem zaś postępowały dziewczątka o słodkich twarzach sypiące kwiaty
[ Pobierz całość w formacie PDF ]