[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Rynki pieniężne znajdujÄ… siÄ™ obecnie w nie-zbyt Å›wietnej sytuacji i perspektywy polityczne nie sÄ… różowe.Ale ani jeden z rynków pieniężnych niedecyduje siÄ™ na odmówienie pożyczki z obawy, że sÄ…siad go uprzedzi, zgodzi siÄ™ na pożyczkÄ™, a wrazz tym zapewni sobie pewne przysÅ‚ugi za przysÅ‚ugi.Przy tego rodzaju miÄ™dzynarodowych transakcjachprawie zawsze coÅ› niecoÅ› kapnie na korzyść wierzyciela: ustÄ™pstwo w umowie handlowej albo stacjawÄ™glowa, budowa portu, tÅ‚usta koncesja albo zamówienie na armaty»74.KapitaÅ‚ finansowy stworzyÅ‚ epokÄ™ monopolów.Monopole zaÅ› wszÄ™dzie wnoszÄ… zasadymonopolistyczne: wyzyskiwanie «stosunków» dla zyskownej transakcji zastÄ™puje konkuren-cjÄ™ na wolnym rynku.Rzecz najpospolitsza: jako warunek pożyczki stawia siÄ™ żądanie, żebyczęść jej wydano na zakup produktów kraju udzielajÄ…cego kredytu, zwÅ‚aszcza uzbrojenia,okrÄ™tów itd.Francja w ciÄ…gu ostatnich dwóch dziesiÄ™cioleci (1890 1910) bardzo czÄ™stouciekaÅ‚a siÄ™ do tego Å›rodka.Wywóz kapitaÅ‚u za granicÄ™ staje siÄ™ Å›rodkiem popierania wywozutowarów za granicÄ™.Transakcje pomiÄ™dzy szczególnie wielkimi przedsiÄ™biorstwami bywajÄ…przy tym takie, że stojÄ… jak «delikatnie» wyraziÅ‚ siÄ™ Schilder75 «na granicy przekup-stwa».Krupp w Niemczech, Sdmeider we Francji, Armstrong w Anglii to przykÅ‚ady takichfirm, Å›ciÅ›le zwiÄ…zanych z olbrzymimi bankami i z rzÄ…dem, które nie Å‚atwo «pominąć» przyzawieraniu pożyczek.Francja pożyczajÄ…c Rosji «przycisnęła» jÄ… w umowie handlowej z dn.16 wrzeÅ›nia r.1905,zastrzegajÄ…c sobie pewne ustÄ™pstwa aż do r.1917; to samo zrobiÅ‚a przy umowie handlowej zJaponiÄ… z dn.19 sierpnia r.1911.Wojna celna Austrii z SerbiÄ…, która trwaÅ‚a z siedmiomie-siÄ™cznÄ… przerwÄ… od r.1906 do r.1911, byÅ‚a wywoÅ‚ana po części przez konkurencjÄ™ Austrii iFrancji w sprawie dostaw artykułów wojennych dla Serbii.Paul Deschanel oÅ›wiadczyÅ‚ wparlamencie w styczniu r.1912, że firmy francuskie w latach 1908 1911 dostarczyÅ‚y Serbiimateriałów wojennych za 45 milionów franków.W sprawozdaniu konsula austro-wÄ™gierskiego w San-Paulo (Brazylia) jest powiedziane:«Budowa kolei brazylijskich odbywa siÄ™ przeważnie za kapitaÅ‚y francuskie, belgijskie, brytyjskie i niemiec-kie; kraje te przy operacjach finansowych, zwiÄ…zanych z budowÄ… kolei, zastrzegajÄ… sobie dostawÄ™ materiałówbudowlanych dla kolei żelaznych».W ten sposób kapitaÅ‚ finansowy w dosÅ‚ownym, rzec można, znaczeniu rozpoÅ›ciera swojesieci na wszystkie kraje Å›wiata.WielkÄ… rolÄ™ grajÄ… przy tym banki zakÅ‚adane w koloniach orazich oddziaÅ‚y.ImperialiÅ›ci niemieccy z zazdroÅ›ciÄ… spoglÄ…dajÄ… na «stare» kraje kolonialne, któ-re zabezpieczyÅ‚y siÄ™ pod tym wzglÄ™dem ze szczególnym «powodzeniem».Anglia miaÅ‚a w74«Die Bank», 1913, 2, 1024, 1025.75Schilder, l.c., Bd.I, S.346, 349, 350, 371.391904 r.50 banków kolonialnych z 2.279 oddziaÅ‚ami (w r.1910 72 banki z 5.449 oddzia-Å‚ami); Francja 20 ze 156 oddziaÅ‚ami, Holandia 16 z 68, a Niemcy «zaledwie» 13 z 70oddziaÅ‚ami76.KapitaliÅ›ci amerykaÅ„scy z kolei zazdroszczÄ… kapitalistom angielskim i niemiec-kim:«W Ameryce PoÅ‚udniowej skarżyli siÄ™ oni w r.1915 5 banków niemieckich posiada 40 oddziałów i 5angielskich 70 oddziałów.Anglia i Niemcy w ciÄ…gu ostatnich 25 lat umieÅ›ciÅ‚y w Argentynie, Brazylii iUrugwaju mniej wiÄ™cej 4 biliony (miliardy) dolarów i w rezultacie majÄ… 46% caÅ‚ego handlu tych 5 krajów»77.Kraje wywożące kapitaÅ‚ podzieliÅ‚y Å›wiat pomiÄ™dzy sobÄ… w przenoÅ›nym znaczeniu tegowyrazu.Ale kapitaÅ‚ finansowy doprowadziÅ‚ również do bezpoÅ›redniego podziaÅ‚u Å›wiata.76Riesser, l.c., S.374 i 375, wyd.4.i Diouritch, p.283.77«The Annals of the American Academy of Political and Social Science», vol.LIX, May 191$, p.301.Tamże (str.131) czytamy, że znany statystyk Paish w ostatnim numerze finansowego pisma «Statist» okreÅ›laÅ‚sumÄ™ kapitałów, wywiezionych z Anglii, Niemiec, Francji, Belgii i Holandii na 40 miliardów dolarów.tj.200miliardów franków.40V
[ Pobierz całość w formacie PDF ]