• Strona poczÂątkowa
• 60 5194
• 31 1522

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.- Badaniami nad Kaszubami zajmowali się wybitni uczeni - wszedłem w słowo - jakRosjanin A.F.Hilferding, którego prace kontynuowali Polacy A.Parczewski, S.Ramułt i M.Rudnicki.- Zna pan doskonale historię, młody człowieku - pochwalił mnie proboszcz.- Kaszubi,głównie wyznania ewangelickiego, ale też i katolickiego, stanowili tutaj silną grupę.Wpowiecie bytowskim było ich około 20% ogółu ludności, w lęborskim nieco mniej, zaś kilkaprocent stanowili razem %7łydzi i Polacy.Ponad trzy czwarte ludności było Niemcami.Alezdarzały się wsie zamieszkałe wyłącznie przez ludność kaszubską.W północnej części powiatu słupskiego i lęborskiego mieszkało wielu Kaszubów.Pamiętałem dobrze przepiękne opisy poszczególnych miejscowości, które zwiedził AlfonsParczewski, badając tak zwany  żywioł kaszubski.Tak oto opisywał on Cecenowo:  Zaraz na samym wstępie karczmarka powiedziała,że wszyscy chłopi we wsi umieją po kaszubsku, tylko dzieci są niemieckie.W Pobłociuautor znalazł wiele starych osób mówiących po kaszubsku, nawet młodzież znała ten język.Ale już w Smołdzinie:  Spodziewałem się zastać żywioł kaszubski nieco więcej żywotnym.Zawiodłem się.Już na wstępie karczmarka, rodem z miejscowej parafii, poinformowała mnie,że we wsi po kaszubsku mówią chyba tylko niektórzy starzy ludzie.[.] Tylko w Klękach(dzisiejsze Kluki) jednozgodnie zeznawano, że tam dzieci nawet po kaszubsku mówiły.Jednak jak pisał F.Lorentz:  Nieliczni Kaszubi, którzy w powiatach lęborskim i słupskim żylina początku tego stulecia, prawie całkowicie wymarli.Natomiast E.von Puttkamer dodawał,że dawniejsza słowiańskość w powiatach lęborskim i bytowskim jest już tylko przeszłością.- Prawda była taka, że byli tutaj i Polacy, i Kaszubi - ciągnął proboszcz - którzyorganizowali się w celu zachowania swej świadomości narodowej.Wielu Polaków było wpowiecie bytowskim, szczególnie w parafii ugojskiej i niezabyszewskiej.Wszędzie znajdziesię echa dawnej kultury kaszubskiej.- A potem przyszła druga wojna światowa10.- Tak, kolejna zawierucha, która przetasowała raz jeszcze losy tych wszystkichnarodów, które tutaj żyły ze sobą od setek lat.I chociaż Lębork był przez długi czas oddalonyod działań wojskowych, to wojna zaczęła ciążyć nawet zamieszkałym tutaj Niemcom, którzyzwycięstwa Wehrmachtu przyjmowali na początku z entuzjazmem.Z chwilą zbliżenia sięArmii Czerwonej pod koniec wojny, ludność niemiecka przygotowywała się do ucieczki.Część Niemców jednak została, ale większość wysyłano transportami już po wojnie.Ci,którzy zostali (część stanowili uciekinierzy z Prus Wschodnich i z Pomorza Gdańskiego)pracowali przede wszystkim w rolnictwie, w państwowych gospodarstwach rolnych, dziecimiały możliwość uczęszczania do szkół niemieckich.Jednak w 1956 roku wyjazdy doNiemiec wzmogły się.Napływ ludności polskiej i ukraińskiej na te tereny miał zrównoważyćodpływ Niemców.Cały ten proces ciągnął się latami, ludność polska napływała partiami zwojewództw centralnych i południowo-wschodnich, z obszarów zajętych przez ZSRR oraz zróżnych krajów z wcześniejszej emigracji.Delikatnie udało mi się naprowadzić naszą rozmowę na Joachima von Lipowa.- Czy wiemy, gdzie został pochowany? - pytałem.- Na pewno opuścił swój majątek wC.w marcu 1945 roku, przed ofensywą radziecką, która wyszła znad Wisły w połowiestycznia i kierowała się na północ.Jak wiemy, wojska l Frontu Białoruskiego miały wyzwolić zachodnią część Pomorza, zaś 2 Front Białoruski dostał rozkaz ataku z zachoduna wschód.Jego pancerny korpus dotarł do wybrzeży Bałtyku już 3 marca, zaś w dwa dnipóz
niej  wyzwolono Koszalin.I w ten sposób pozostającym na wschód od Koszalinaoddziałom niemieckiej armii odcięto lądową drogę odwrotu.Wiemy, że kierownictwoNSDAP kierowało ewakuacją ludności Lęborka i okolic.- To było w nocy z 9 na 10 marca - rzekł proboszcz.- Tysiące mieszkańców Lęborkaw popłochu opuściło miasto, uciekając na wschód w kierunku Gdyni.Część tych ludzi1026 sierpnia 1939 r.powiat lęborski został uznany za teren operacji wojennych.Władzę przejęłaczwarta armia Wehrmachtu.Z jej ramienia szefem zarządu w strefie operacyjnej został gauleiter NSDAP naPomorzu Zachodnim Franz Schwede-Coburg.Póz
niej okolice Lęborka stały się siedzibą ruchomej kwateryHitlera (19 września z A
ęczyc rozpoczął inspekcję Pomorza).Powiat lęborski był też terenem prowadzonej akcjieutanazji (naprze łomie lat 1939/1940 w Piaśnicy zamordowano około 600 pacjentów lęborskiego szpitala dlanerwowo chorych).W czasie wojny poddawano represji ludność polską: niektórzy przedstawicielezamieszkałych od pokoleń Polaków, jak Leon Meyer, bracia Labudowie i Józef Budnik, zostali uwięzieni wobozach koncentracyjnych.znalazła się jednak na drodze nacierających wojsk radzieckich.Wojska niemieckie za wszelkącenę chciały opóz
nić marsz wojsk radzieckich na Gdynię, walczono na przedpolach Lęborka,potem w mieście, ale cała operacja skończyła w nocy 10 marca 1945 roku zajęciem miastaprzez wojska radzieckie.-A von Lipow zmierzał już wtedy w kierunku wschodnim - dodałem.- Dokąd doszedł,nie wiemy.Czy przeżył? I wreszcie gdzie umarł? Nie wiemy nawet, kiedy zamordowanonaszego Schudelkę, członka NSDAP.Ale pewnie musiało to mieć miejsce przed 10 marca.Ichyba była to robota kilku osób.- Kto to wie? - wzruszył ramionami proboszcz.- Już jesienią 1944 roku przeszła przezte ziemie fala uciekinierów z Prus Wschodnich.Naziści szerzyli terror wśród swoich, robionowszystko, aby Niemcy nie uciekali i bronili tych terenów do końca.Na początku 1945 rokuewakuowano setki więz
niów z obozu w Stutthofie, właśnie na teren powiatu lęborskiego.Istna zawierucha! Mógł zatem ów Schudelka zginąć z rąk zarówno swoich, jak imiejscowych.Pewnie wielu życzyło mu śmierci.- Tylko dlaczego - zamyśliła się pani Czesława - zamurowano go w podziemiachkościoła?To było dobre pytanie.Gdyby Schudelka podpadł polskim partyzantom11 albo niemieckim buntownikom,można by oczekiwać, że zginie w miejscu mniej wyszukanym od kościelnej piwnicy.Od kulialbo od noża.Ale ktoś zadał sobie niemało trudu, aby ciało członka NSDAP i podoficera SSzamurować w sąsiednim powiecie, w odległym Nożynie.Ten ktoś musiał mieć inny powód niż zwykła zemsta.11Na terenie powiatu lęborskiego działała grupa dywersyjna Armii Krajowej (Kedyw); wykonałanawet w Lęborku wyrok na oficerze SS Raschu.Działała też Tajna Organizacja Wojskowa  Gryf Pomorski" zapośrednictwem grupy Bernarda Michałka ( Batory").ROZDZIAA
ÓSMYKOGO SPOTKALIZ
MY W MUZEUM? " SA
ABOZ

MAA
GORZATY "ZWIEDZAMY L
BORK " TAJEMNICZY WA
OCH " MAPA POLLASA, CZYLIBATURA ZA
ODZIEJEM? " WIEZ
HRABIEGO JOACHIMA " WYCI
GAMYWIADOMOZ
CI OD PANA KAZIMIERZA " ODKRYCIE CHA
OPCÓW, CZYLICUKIEREK " PYTANIA DO KSI
DZA I STAREJ KASZUBKI " CZY KAZIMIERZMOLA BYA
Z NAMI SZCZERY? " MOTOCYKLISTA Z
LEDZI NAS " UCIECZKA "WYPADEK ZA OSKOWEM " OPRYSKLIWY MA
ODY CZA
OWIEK " GAWRYA
KOW AKCJI " MAMY PI
TEGO ROBOTNIKASpakowaliśmy namioty i plecaki do Rosynanta i powoli opuściliśmy jezioro Trzebież [ Pobierz całość w formacie PDF ]