[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zapanuje zgoda jak najwiÄ™ksza, bo zniknÄ… wstrÄ™ty rasowe a istniejÄ…ce różnicezredukowane bÄ™dÄ… do odcieni, wymaganych przez klimat.Pokrzyżowanie unicestwi zatargi domowe imiÄ™dzynarodowe, ustanowi braterstwo ogólno-ludzkie.Ale nie pomyÅ›laÅ‚ Bodichon powtarzam ohegemonii francuskiej nad Å›wiatem.Nikt chyba nie znaÅ‚ Å›wiata caÅ‚ego (ani nawet sÅ‚awny Aleksander Humboldt), jak profesor berliÅ„skiAdolf Bastian.DzieÅ‚a jego stanowiÄ… niewyczerpanÄ… kopalniÄ™ materiałów, zwÅ‚aszcza etnologicznych; niema takiej kwestii, w której nie można by siÄ™ byÅ‚o u niego pouczyć.Ilekroć atoli splata siÄ™ z etnologiÄ…religia, zaÅ›lepia go nienawiść wszelkiej religii pozytywnej, chrzeÅ›cijaÅ„stwo zaÅ› lekceważy aż do wzgardy.Nie posiada zgoÅ‚a zdolnoÅ›ci konstrukcyjnej, twórczej.Z ogromnego magazynu swych materiałów nieumie sam zrobić żadnego użytku naukowego; wszystko jest u niego na jednym planie, bez Å‚adu i skÅ‚adu.Zajmiemy siÄ™ trzema jego dzieÅ‚ami.W roku 1860 wydaÅ‚ Der Mensch in der Geschichte.ZurBegründung einer psychologischen Weltanschauung".W swej tendencji wyprzedzaÅ‚ bÄ…dz co bÄ…dz swojeczasy; część trzecia obszernego dzieÅ‚a poÅ›wiÄ™cona jest psychologii politycznej".Nie umie jednakmotywować swych tendencyj (zazwyczaj nawet tego nie próbuje), pozostawiajÄ…c potomnym suchy tylkomateriaÅ‚.W dwanaÅ›cie lat potem wydaÅ‚ Die Rechtsverhältnisse bei verschiedenen Vö1kern der Erde.EinBeitrag zur vergleichenden Ethnologie" (1872).Z tytuÅ‚u wynikaÅ‚o by nowe opracowanie tematumonteskiuszowego, lecz autor nie robi sam żadnego użytku z istnego skarbca nagromadzonych przezsiebie materiałów, podanych nader nieprzejrzyÅ›cie.Tyle można wyrozumieć, że jego zdaniem zrzeszeniehistoryczne może powstać tylko przez zmieszanie siÄ™ etniczne a zatem wcale nie zaleca siÄ™ czystoÅ›cirasy.9) Jak wyżej.10) tamże 589.Rosja miaÅ‚a jeszcze wówczas posiadÅ‚oÅ›ci po amerykaÅ„skiej stronie cieÅ›niny Behringa.11) Mi II 522-523.12) tamże.13) U Kw przedmowa IV. 368W pracowitym swym życiu wydaÅ‚ jeszcze jedno wielkie dzieÅ‚o: Der Voelkergedanke im Aufbaueiner Wischenschaft vom Menschen" (1881).SÄ…dzi, że intelekt ludzki wszÄ™dzie jednakowy, a zatem ipierwiastki kulturalne te same; byÅ‚yby tedy i przejawy kultury jednakie, gdyby nie różnorodnośćwarunków bytu.O ile powiedzie siÄ™ upodobnić je, upodobni siÄ™ też ludy pod wzglÄ™dem duchowym,wedÅ‚ug zasadniczo wspólnego Voelkergedanke.Bastian pierwszy zaczÄ…Å‚ wywodzić z etnologii caÅ‚Ä… Weltanschanung", w czym miaÅ‚ znalezć licznych naÅ›ladowców, przede wszystkim antropologów.SÅ‚ynnyswego czasu medyk wiedeÅ„ski, Karol Rokitansky (1804-78), zagajajÄ…c w roku 1870 miÄ™dzynarodowyzjazd antropologiczny w Wiedniu, zdobyÅ‚ siÄ™ na oÅ›wiadczenie nastÄ™pujÄ…ce: Zbadanie na czym polega istota cywilizacji nowoczesnej, dziejów jej i zasad, zrozumienieprzyczyn nierównomiernoÅ›ci w postÄ™pie, oraz powodów miejscowego zastoju wszystko to sÄ…przyrodniczo - antropologiczne zadania"13).SÅ‚owem antropologia rozwiąże zagadkÄ™ Å›wiata a zrobi tometodÄ… przyrodniczÄ…. Procesem przyrodniczym" jest caÅ‚a historia dla Ludwika Gumplowicza, profesora ekonomii wGrazu.W dziele swym Der Rasenkampf" (1885) wywodzi, że rasy historyczne wytwarzajÄ… siÄ™ przezamalgamaty i wiodÄ… w nieuchronnÄ… wiecznÄ… wojnÄ™.PaÅ„stwa powstajÄ… tylko przez podbój a walki grupspoÅ‚ecznych" w paÅ„stwie odbywajÄ… siÄ™ na tle walki ras, na tle różnicy etnicznej pomiÄ™dzy zdobywcami apodbitymi.Tylko te dwie realnoÅ›ci istniejÄ… w historii: rasa i paÅ„stwo.Nie spoÅ‚eczeÅ„stwo, lecz tylko grupa stanowi przedmiot socjologii i historii; tzw.bohaterowie sÄ… zaÅ› marionetkami, wykonywajÄ…cymiwolÄ™ grup.(Nie spostrzegÅ‚, że czÄ™sto znajdujemy rozmaitość etnicznÄ… w Å‚onie tej samej grupy).Operuje też grupami teoria G.Hansena: Die drei Bevölkerungsstufen" (1889), który twierdzi, żerozkwit i starzenie siÄ™ ludów zawisÅ‚y od stopnia odÅ›wieżania krwi miejskiej przez napÅ‚yw Å›wieżejwiejskiej.(A jeżeli gdzieÅ› miast nie ma?)14).Wysuwano coraz bardziej rasowość.Np.Ponka doszedÅ‚ do tego, iż nawet sprawÄ™ wyznania uznaÅ‚sprawÄ… antropologicznÄ….TwierdziÅ‚ z caÅ‚Ä… powagÄ…, jako katolicyzm przynależy do krótkogÅ‚owychbrunetów.Do szczytu doprowadziÅ‚ zawisÅ‚ość Å›wiata od objÄ™toÅ›ci czaszki Vacher de Lapouge
[ Pobierz całość w formacie PDF ]