[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Niezmiernie charakterystyczna jest rola Pułaskiego./ Ten ex konfederat, typowy przedstawiciel staroszlachetczyzny polskiej, nie muśnięty nawet po wierzchu przez idee wieku oświecenia (które znał i podzielał Kościuszko), uważa sprawę młodej republiki północno – amerykańskiej za tak bliską sobie, że za nią ginie.Świadczy to dobitnie, że mógł tam widzieć odbicie przewodnich idei własnej ojczyzny, że ta „zacofana” Rzeczpospolita Polska z przed opoki 3 maja była formacją duchowo pokrewną republice Nowego Świata.Do Franklina mówił Pułaski z prostotą: „W narodzie naszym jest obrzydzenie do wszelkiej tyranii, więc gdzie tylko na kuli ziemskiej biją się o wolność, uważamy oną jakby własną sprawę.Ta nić snuje się odtąd nieprzerwanie.Po upadku Rzeczypospolitej pojawiają się Polacy w szeregach rewolucyjnej armii francuskiej i według plastycznego wyrażenia karola marksa „pomagają burzyć feudalną Europę”.Legiony Dąbrowskiego walczą „za sprawę wspólną wszystkich narodów”, jak głosi pierwsza odezwa werbunkowa z Mediolanu, a legioniści noszą na czapkach z dumą napis: „Ludzie wolni są braćmi”.Ideały te żyją w sercach Polaków i wówczas, gdy pułki polskie śpieszą za chorągwiami Napoleona, roznoszącymi w strupieszałą Europę zdobycze wielkiej rewolucji.Emigracja polityczna z Polski po roku 1831 daje potężną podnietę ruchowi „Młodej Europy”.W latach 1846 – 1848 znajdują się polscy emigranci na wszystkich barykadach i polach wszystkich bitew o wolność.Ścigani przez reakcję pogardliwym przezwiskiem „kondotierów wolności”, znienawidzeni przez rządy despotyczne, walczą jako żołnierze, oficerowie i wodzowie we Francji, we Włoszech, na Węgrzech, w Niemczech, w Austrii.Polak Mierosławski dowodzi powstaniem niemieckim w Badenii i włoskim na Sycylii.Generał Chrzanowski działa w północnych Włoszech na czele armii sardyńskiej.Do Mediolanu z utworzoną przez siebie legią polską ściąga Adam Mickiewicz, proklamując walkę o wolność wszystkich ludów i wypisując na sztandarze hasło rozszerzenia chrześcijaństwa z dziedziny życia jednostkowego na stosunki międzynarodowe.Wśród „tysiąca” garibaldczyków są również Polacy.Śpiewano wówczas we Włoszech pieśń zaczynająca się słowami: „La libera Italia, hec tato dece a vol., braci Polacchi!” – pieśń dziękczynną za krew naszą, przelaną dla wyjarzmienia Włoch.W Wiedniu rewolucję 1848 roku organizuje wojskowo Polak pułkownik Bem, a polski mąż stanu Smolka kieruje obradom, pierwszego parlamentu austriackiego.Do powstania na Węgrzech zaciągają się tysiące Polaków: generał Dębiński jest dwukroć wodzem naczelnym wojsk węgierskich, generał Wysocki dowodzi osobnym polskim legionem, generał Bem okrywa się nieśmiertelną sławą jako niezwyciężony partyzant w Siedmiogrodzie.W roku 1863 na Ukrainie powstańcy polscy, prawie wyłącznie z kół szlachty, ogłosili tzw.„złotą hramotę”, przyznająca chłopom ruskim wolność i uwłaszczenie, chociaż to było wbrew interesom klasowym tamtejszego polskiego ziemiaństwa.To samo uczyniono na Litwie.Jak niegdyś byli przedmurzem dla barbarzyństwa wschodniego, tak po upadku stali się Polacy szermierzami powszechnej wolności.Ich krwią okupione zostały w znacznej części te prawa, które są dziś udziałem konstytucyjnie rządzonych i wyzwolonych narodów Europy.Ideał polityczny, który reprezentowała Polska ujarzmiona i Polska w rozsypce emigracyjnej, sprawił, że zwłaszcza około połowy XIX wieku nabrała kwestia polska charakteru uniwersalnego.„Młoda Europa” widziała w jej rozwiązaniu warunek powszechnego zwycięstwa wolności.Odczuł to zwłaszcza żywo geniusz narodu francuskiego, który od 1831 roku, przez trzy dziesięciolecia w literaturze, w parlamencie, w demonstracjach ulicznych Paryża parł do wojny o Polskę.Historyk francuski Henryk Martin (La Russie et l`Europe” 1866) uważa, że we Francji sprawa nasza była znaczniej popularniejsza od włoskiej, która przecież budziła tyle entuzjazmu.Świadomość ścisłego związku między wyzwoleniem Polski a obaleniem reakcji wystąpiła dobitnie wśród najwybitniejszych umysłów Rosji, z których np.Aleksander Hercen przewidział trafnie; „Upadek sprawy polskiej niezawodnie zatrzyma naszą rosyjską”.Zatrzymał ją, gdyż zgniecenie polskiego powstania stało się punktem wyjścia do pogrzebania reform liberalnych Aleksandra II i wznowieniem ery najczarniejszej reakcji na obszarze połowy Europy, od Wisły po Ural.istroyk francuski Heryk Martin
[ Pobierz całość w formacie PDF ]